Spis treści:
Jakie są choroby przenoszą kleszcze?
Kleszcze to małe, pajęczaki, które należą do rzędu roztoczy. Są zewnętrznymi pasożytami, co oznacza, że żywią się krwią gospodarza, którym mogą być zarówno zwierzęta, jak i ludzie. Kleszcze są ważnym ogniwem w przenoszeniu groźnych chorób zakaźnych, ponieważ mogą przenosić bakterie, wirusy i pasożyty z jednego gospodarza na drugiego poprzez ich krew.
Są różne rodzaje kleszczy, w tym kleszcze twarde (Ixodidae) i kleszcze miękkie (Argasidae). W Polsce najczęściej możemy spotkać kleszcza pospolitego. Kleszcze twarde mają twardy oskórek i zazwyczaj są bardziej widoczne. Ich cykl życiowy obejmuje cztery stadia: jajo, larwa, nimfa i dorosły. Kleszcze mogą trwać w każdym stadium od kilku miesięcy do kilku lat, zależnie od gatunku.
Kleszcze wykorzystują różne metody, aby znaleźć swojego żywiciela, w tym wykrywanie ciepła, dwutlenku węgla oraz wibracji. Po znalezieniu gospodarza, kleszcz przytwierdza się do skóry i zaczyna się żerowanie, co może trwać od kilku dni do tygodnia. W trakcie żerowania mogą przenosić patogeny, które są przyczyną chorób takich jak borelioza, anaplazmoza czy ehrlicjoza. Do zakażenia dochodzi podczas pobierania krwi przez kleszcza, w tym czasie wstrzykuj on do organizmu żywiciela swoją ślinę, a ta może zawierać różne patogeny.
Ze względu na ich zdolność do przenoszenia chorób, ważne jest, aby podejmować środki ostrożności, takie jak stosowanie repelentów, noszenie odzieży zakrywającej ciało oraz sprawdzanie skóry po powrocie z obszarów, gdzie mogą występować kleszcze. Najczęściej występujące choroby odkleszczowe to:
- Borelioza (choroba z Lyme) – jest zakaźną chorobą bakteryjną przenoszoną przez kleszcze. Charakterystycznym objawem jest rumień wędrujący, który pojawia się w miejscu ukąszenia. W razie braku odpowiedniego leczenia borelioza może długotrwale wpłynąć na nasze życie. Objawy obejmują zmęczenie, gorączkę, bóle głowy i charakterystyczną czerwoną wysypkę.
- Anaplazmoza – wywoływana przez bakterię Anaplasma phagocytophilum, objawia się gorączką, bólami głowy, bólami mięśni i zmęczeniem.
- Babeszjoza – choroba ta jest wywoływana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia, które infekują czerwone krwinki. Objawy mogą być łagodne lub ciężkie, w tym gorączka, dreszcze, bóle mięśni i anemia.
- Riketsjoza – przykładem jest gorączka plamista Gór Skalistych, wywołana przez bakterię Rickettsia rickettsii. Objawia się gwałtowną gorączką, bólami głowy, wysypką i bólami mięśni.
- Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) – to wirusowe zapalenie ośrodkowego układu nerwowego, które przenoszone jest przez kleszcze. Infekcja może objawiać się wysoką gorączką, bólami głowy, wymiotami i w niektórych przypadkach prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych czy nawet porażeń kończyn. Warto tutaj wspomnieć, iż jedyną efektywną metodę zapobiegającą kleszczowemu zapaleniu mózgu oraz jego powikłaniom jest szczepienie ochronne.
- Ehrlicjoza – podobna do anaplazmozy, ehrlicjoza jest wywoływana przez inne gatunki bakterii Ehrlichia. Objawy obejmują wysoką gorączkę, bóle mięśni i zmęczenie.
Zapobieganie ugryzieniom przez kleszcze oraz ich szybkie i bezpieczne usuwanie to kluczowe środki w zapobieganiu chorobom przenoszonym przez kleszcze. Regularne stosowanie repelentów, noszenie odzieży ochronnej i kontrola zwierząt domowych są zalecane, aby zminimalizować ryzyko ugryzienia przez kleszcze.
Jak usunąć kleszcza poprawnie?
Usunięcie kleszcza w odpowiedni sposób jest kluczowe, aby zminimalizować ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi przez te pasożyty, takimi jak borelioza. Oto kroki, które należy wykonać, aby prawidłowo usunąć kleszcza:
- Przygotowanie:
- Załóż rękawiczki ochronne, aby uniknąć bezpośredniego kontaktu ze swoją skórą lub kleszczem.
- Przygotuj pęsetę o cienkich końcówkach lub specjalne urządzenie do usuwania kleszczy.
- Usunięcie kleszcza:
- Użyj pęsety, chwytając kleszcza jak najbliżej skóry. Staraj się złapać kleszcza przy samej głowie lub ustach, nie ściskając jego ciała, aby uniknąć wyciśnięcia zakażonej krwi z powrotem do ukąszenia.
- Delikatnie i równomiernie pociągnij kleszcza do góry, starając się wyciągnąć go całością. Unikaj szarpania lub kręcenia, które mogą spowodować oderwanie głowy od ciała.
- Jeśli część kleszcza pozostanie w skórze, spróbuj usunąć pozostałe fragmenty pęsetą. Jeżeli jest to trudne, najlepiej skonsultować się z lekarzem.
- Po usunięciu:
- Oczyść miejsce ukłucia oraz ręce alkoholem lub wodą z mydłem.
- Zdezynfekuj miejsce ukąszenia antyseptykiem, np. jodyną czy spirytusem salicylowym.
- Nie smaruj miejsca ukąszenia substancjami typu wazelina, olej czy alkohol przed usunięciem kleszcza, ponieważ może to spowodować, że kleszcz zwymiotuje zainfekowaną krwią.
- Obserwacja:
- Monitoruj miejsce ukąszenia przez kilka kolejnych tygodni pod kątem pojawienia się objawów, takich jak wysypka czy obrzęk. Dodatkowym sygnałem alarmowym może być pojawienie się gorączki, bólów głowy czy stawów.
- Utylizacja kleszcza:
- Umieść usuniętego kleszcza w alkoholu lub zamknij w szczelnym pojemniku, jeśli chcesz go zachować do ewentualnych badań. Możesz go także spłukać w toalecie.
Usunięcie kleszcza jak najszybciej po zauważeniu jest ważne, ponieważ ryzyko zakażenia wzrasta z czasem, jaki kleszcz spędza na ciele. Jeśli po usunięciu kleszcza pojawiają się jakiekolwiek niepokojące objawy, niezbędna jest konsultacja lekarska.
Gdzie zagrażają Ci kleszcza?
Kleszcze są powszechne w wielu środowiskach na całym świecie, szczególnie tam, gdzie warunki są sprzyjające ich rozmnażaniu i przetrwaniu. Najbardziej narażone na występowanie kleszczy są następujące obszary:
- Lasy i zarośla: kleszcze często znajdują się w wysokiej trawie, krzakach oraz podszyciu leśnym. Lasy liściaste i mieszane są szczególnie sprzyjające dla kleszczy z powodu obfitej wilgoci i dostępności gospodarzy (dzikie zwierzęta, ptaki), od których mogą się żywić.
- Parki i ogrody: obszary zielone, nawet te miejskie jak parki czy ogrody przydomowe, mogą być domem dla kleszczy, zwłaszcza jeśli są blisko naturalnych siedlisk jak lasy czy łąki.
- Łąki i pastwiska: obszary z dłuższą trawą, gdzie pasą się zwierzęta takie jak owce, konie czy bydło, również są atrakcyjne dla kleszczy. Zwierzęta te służą jako źródło pożywienia dla kleszczy, sprzyjając ich rozmnożeniu.
- Szlaki turystyczne i kempingi: popularne miejsca na wycieczki i kempingi często znajdują się w obszarach, gdzie występują kleszcze. Chodzenie po nieutwardzonych ścieżkach, przez trawy czy pod lasem.
- Obszary przydomowe: kleszcze mogą znaleźć się także w przydomowych ogródkach, zwłaszcza jeśli znajdują się one w pobliżu większych obszarów zielonych lub są słabo utrzymane z wysoką trawą i zaroślami.
- Obszary zalewowe i bagna: tereny podmokłe z dużą ilością roślinności i stałą wilgocią są idealnym miejscem dla wielu gatunków kleszczy.
Jak uchronić się przed kleszczami?
Aby zapobiec ugryzieniom kleszczy, istnieje szereg środków zapobiegawczych, które można zastosować przed wizytą w obszarach, gdzie kleszcze są obecne.
Aby zminimalizować ryzyko ugryzienia przez kleszcze w tych obszarach, warto:
- Noszenie odzieży zakrywającej ciało, w tym długich spodni, koszul z długimi rękawami i butów z wysokimi cholewkami.
- Stosowanie repelentów przeciwko kleszczom na odsłonięte części ciała oraz na ubrania.
- Regularne sprawdzanie ciała po powrocie z obszarów, gdzie mogą występować kleszcze.
- Utrzymywanie ogrodu w dobrym stanie, z krótko przyciętą trawą i usunięciem nadmiernych zarośli.
Bycie świadomym tych obszarów i odpowiednie środki ostrożności mogą znacząco zmniejszyć ryzyko ugryzień przez kleszcze oraz związanych z tym chorób.
Co robić po przybyciu z obszaru z kleszczami?
Po przebyciu obszaru z kleszczami zaleca się dokładne oczyszczenie ciała oraz monitorowanie stanu zdrowia pod kątem ewentualnych objawów zakażenia.
Co zrobić po zauważeniu kleszcza na skórze?
Po zauważeniu kleszcza na skórze należy go natychmiast usunąć, korzystając z odpowiednich technik usuwania, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia różnymi chorobami przenoszonymi przez te pasożyty.
Zapraszamy również do zapoznania się z naszymi pozostałymi artykułami: https://rodzicielskiporadnik.pl/kiedy-i-gdzie-zglosic-autokar-do-kontroli-przed-wyjazdem-na-oboz-czy-kolonie-w-2024/
